Estoński CIT – czym jest i jak działa?

Od momentu wejścia w życie Polskiego Ładu w 2022 roku estoński CIT stał się dla wielu spółek nie tylko ciekawostką, ale realną i często korzystną alternatywą opodatkowania. Dlatego zapytaliśmy eksperta, doradcę podatkowego Andrzeja dlaczego coraz więcej firm decyduje się na ten model, co sprawia, że może się on naprawdę opłacać — i na co trzeba uważać, żeby nie wpaść w podatkową pułapkę z napisem „niedopatrzenie”?

Estoński CIT to coś więcej niż tylko modna nowinka w świecie podatków – to alternatywny sposób opodatkowania spółek, który funkcjonuje w Polsce od 2021 roku. Olbrzymią zaletą tego podatku jest to, że nie jest on płacony w momencie wypracowania zysku, tylko dopiero wtedy, gdy zysk trafi do kieszeni wspólników – na przykład w formie dywidendy.

W przeciwieństwie do klasycznego CIT-u, gdzie fiskus zabiera swoją część niezależnie od tego, czy firma inwestuje czy wypłaca zysk, estoński model daje firmom większą swobodę finansową. Jest to nie tylko spora ulga podatkowa ale często realna dźwignia dla rozwoju.

Za co przedsiębiorcy pokochali CIT estoński?

Po pierwsze, za możliwość odroczenia podatku – firma płaci go dopiero wtedy, gdy faktycznie dzieli się zyskiem.

Po drugie, pozostaje nam kapitał na rozwój – skoro zysk zostaje w firmie, łatwiej inwestować, skalować i budować przewagę konkurencyjną.

Po trzecie, mamy do czynienia z niższą efektywną stawką opodatkowania – nawet 20% (CIT + PIT) w przypadku małych podatników zamiast blisko 26,3% lub 34,4% w klasycznym CIT. A to jest różnica, którą odczuwa się na koncie.

Warto pamiętać, że ten model szczególnie opłaca się firmom, które nie są nastawione na wypłatę dywidend, tylko na wzrost i inwestycje – czyli tym, które grają w długą grę.

Kto może skorzystać z Estońskiego CIT-u?

Tu wkracza fiskus z listą warunków, które trzeba spełnić. Oto najważniejsze:

• Struktura przychodów – co najmniej połowa przychodów musi pochodzić z działalności operacyjnej (a nie np. z odsetek, licencji czy wierzytelności).
• Zatrudnienie – minimum 3 pracowników na etacie (nie będących wspólnikami), lub odpowiednik tej wartości w umowach cywilnoprawnych (z odpowiednio wysokim wynagrodzeniem).
• Forma prawna – spółka z o.o., akcyjna, prosta S.A., komandytowa lub komandytowo-akcyjna, ale tylko jeśli wspólnikami są osoby fizyczne.
• Brak zaangażowania kapitałowego – spółka nie może mieć udziałów w innych podmiotach ani udziałowcami nie mogą być inne osoby prawne.
• Wybór opodatkowania – trzeba zgłosić chęć przejścia na estoński CIT do urzędu skarbowego najpóźniej do końca pierwszego miesiąca danego roku podatkowego.

Bonus: dla nowych firm lub firm rozpoczynających działalność warunki są nieco łagodniejsze. Można więc wejść w estoński model od razu po starcie

Jak długo można korzystać z estońskiego CIT?

Standardowo – przez 4 kolejne lata podatkowe. Ale bez paniki – ten okres można przedłużać o kolejne czteroletnie, o ile firma nadal spełnia warunki. Wystarczy nie złożyć rezygnacji, a estoński CIT działa dalej.

Jakie są warunki skorzystania z estońskiego CIT

Możliwość skorzystania z CIT-u estońskiego uzależniona jest od spełnienia określonych warunków:

1. Struktura przychodów – ograniczenie dochodów pasywnych

Warunkiem podstawowym jest to, aby przychody pasywne spółki nie przekraczały 50% całości przychodów uzyskanych w poprzednim roku podatkowym (wraz z należnym VAT). Przychodami pasywnymi są w szczególności:

• wierzytelności,
• odsetki i pożytki z pożyczek,
• część odsetkowa rat leasingowych,
• poręczenia i gwarancje,
• prawa autorskie i prawa własności przemysłowej (również ich zbycie),
• instrumenty finansowe,
• transakcje z podmiotami powiązanymi, jeśli nie generują wartości dodanej ekonomicznie lub wartość ta jest nieistotna.

2. Zatrudnienie pracowników lub ponoszenie kosztów pracy

Spółka musi zatrudniać co najmniej 3 osoby na podstawie umowy o pracę, w przeliczeniu na pełne etaty, przez co najmniej 300 dni w roku podatkowym (lub 82% dni w przypadku krótszego lub dłuższego roku obrotowego). Zatrudnieni nie mogą być wspólnikami, akcjonariuszami ani udziałowcami spółki.

Alternatywnie, podatnik może wypłacać wynagrodzenia na podstawie innych umów (np. umów zlecenia), pod warunkiem że miesięczne łączne koszty tych wynagrodzeń wynoszą co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. W tym przypadku również obowiązuje zasada, że wynagrodzenia nie mogą być wypłacane osobom powiązanym kapitałowo.

3. Dopuszczalne formy prawne prowadzenia działalności

Estoński CIT jest dostępny wyłącznie dla spółek działających w formie:

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• spółki akcyjnej,
• prostej spółki akcyjnej,
• spółki komandytowej,
• spółki komandytowo-akcyjnej.

Dodatkowo wspólnikami tych spółek mogą być wyłącznie osoby fizyczne.

4. Brak zaangażowania kapitałowego w inne podmioty

Podatnik nie może posiadać:

• udziałów (akcji) w innych spółkach,
• tytułów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
• praw i obowiązków w spółkach niebędących osobami prawnymi,
• innych praw majątkowych związanych z byciem beneficjentem lub fundatorem fundacji, trustu lub podobnego podmiotu.

5. Zgłoszenie wyboru estońskiego CIT

Aby rozpocząć opodatkowanie ryczałtem, należy złożyć zawiadomienie (formularz ZAW-RD) do właściwego naczelnika urzędu skarbowego – najpóźniej do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym spółka zamierza przejść na estoński CIT.

Uwaga: Dla podmiotów rozpoczynających działalność (nowo założonych spółek) ustawodawca przewidział łagodniejsze wymogi, co może ułatwić wejście w system ryczałtowy już od początku działalności.

Podsumowując: Estoński CIT to atrakcyjna forma opodatkowania dla spółek, które nie chcą dzielić się zyskiem z fiskusem, dopóki same nie zdecydują się podzielić nim ze wspólnikami. Daje więcej kapitału na rozwój, upraszcza rozliczenia i realnie zmniejsza poziom opodatkowania.

Ryzyka i pułapki – na co uważać?

• Brak doświadczenia – estoński CIT wymaga precyzyjnego prowadzenia ksiąg. Zatem pomoc doradcy podatkowego lub dobre biuro księgowe to nie fanaberia, tylko konieczność.
• Sztywność struktury – nie każda zmiana w działalności czy w strukturze przychodów będzie neutralna podatkowo. Trzeba trzymać się warunków.
• Brak ulg – na estońskim CIT nie skorzystasz z IP Box czy ulgi B+R. Dla innowatorów może to być rozczarowanie.
• Ograniczenia kapitałowe – brak możliwości posiadania udziałów w innych firmach to spora wada dla tych, którzy myślą o ekspansji przez akwizycję.

Jak wygląda opodatkowanie dywidendy?

„Gdy już zdecydujesz się wypłacić zysk wspólnikom, pojawia się obowiązek podatkowy – najpierw CIT w spółce, a potem PIT u wspólnika. Ale spokojnie – podkreśla Andrzej Nowak – nadal jest korzystniej niż w klasycznym modelu.”

• Stawki CIT przy wypłacie zysku:

10% dla małych podatników i start-upów,
20% dla pozostałych.

• PIT wspólnika od dywidendy – 19%, ale z możliwością odliczenia 90% lub 70% podatku zapłaconego przez spółkę, w zależności od statusu podatnika.

Efekt końcowy:

• Efektywna stawka 20% – dla małego podatnika,
• Efektywna stawka 25% – dla większego podatnika.

Dla porównania – w klasycznym CIT potrafi być nawet 34,39%. To różnica, która się kumuluje.

„Zatem czy warto? Dla firm nastawionych na wzrost – zdecydowanie tak.” podsumował Andrzej Nowak.

Redakcja