Rynek gazu ziemnego w Polsce od kilkunastu lat podlega systemowej transformacji. Jednym z kamieni milowych na drodze do zbudowania bezpiecznego, a zarazem konkurencyjnego rynku było powołanie do życia 20 grudnia 2012 r. giełdy gazu w ramach Towarowej Giełdy Energii, która początkowo była platformą do hurtowego handlu energią elektryczną. Z perspektywy minionych lat można stwierdzić, że polska giełda odniosła sukces. Stała się ważnym i integralnym elementem krajowego rynku gazu oraz ma potencjał, aby zostać centrum obrotu „błękitnym paliwem” w regionie.
Historia giełdowego rynku gazu
Ważnym momentem dla rozkwitu rynku gazu w Polsce było wprowadzenie obliga giełdowego. 11 września 2013 r. wszedł w życie tzw. mały trójpak energetyczny, czyli nowelizacja Prawa energetycznego, którego przepisy miały decydujące znaczenie dla rozwoju konkurencji na ww. rynku. Obowiązek sprzedaży „błękitnego paliwa” poprzez TGE na poziomie 55 proc. przyczynił się do zwiększenia obrotów. Dzięki takiemu rozwiązaniu giełda gazu zyskała odpowiednią dynamikę i płynność. Stała się atrakcyjnym miejscem realizacji strategii biznesowych jej członków, a obecnie jest największym zorganizowanym rynkiem hurtowym w Europie Środkowo-Wschodniej.
Podstawowym zadaniem giełdy gazu jest koncentracja podaży i popytu w jednym miejscu. TGE umożliwia w ten sposób swobodną grę sił rynkowych. To właśnie tu kreowana jest wiarygodna cena hurtowa, ustalana w warunkach pełnej konkurencji. Stanowi ona punkt odniesienia dla pozostałych, bilateralnych transakcji.
Rynek gazu prowadzony przez TGE gwarantuje pełne bezpieczeństwo obrotu. Zastosowane rozwiązania systemowe i procedury kontrolne skutecznie chronią jego uczestników przed zagrożeniami związanymi z manipulacją czy nieuczciwymi praktykami handlowymi.
Rynki prowadzone przez TGE w ramach giełdy gazu
Pierwszym rynkiem uruchomionym przez TGE w ramach giełdy gazu był rynek terminowy – obecnie Rynek Terminowy Produktów z dostawą fizyczną gazu (RTPG), prowadzony na Zorganizowanej Platformie Obrotu (OTF), która jest częścią TGE. Odbywa się tu obrót kontraktami terminowymi tygodniowymi, miesięcznymi, kwartalnymi, sezonowymi oraz rocznymi.
Uzupełnieniem rynku terminowego jest rynek spotowy zorganizowany w ramach Rynku Dnia Następnego (RDNg) i Rynku Dnia Bieżącego (RDBg). W pierwszym wypadku obrót odbywa się codziennie, a dostawa zakontraktowanego gazu ma miejsce następnego dnia. W drugim przypadku obrót i dostawa paliwa realizowane są w tym samym dniu.
Perspektywy rozwoju
Dalsze perspektywy rozwoju prowadzonej przez TGE giełdy gazu związane są z intensyfikacją handlu transgranicznego opartego o infrastrukturę umożliwiającą dywersyfikację i połączenie z rynkami sąsiadującymi z Polską. W 2022 r. ma nastąpić zakończenie budowy Baltic Pipe oraz uruchomienie interkonektorów z Litwą (GIPL) i Słowacją. Powstaną odpowiednie warunki infrastrukturalne do stworzenia w Polsce hubu gazowego, czyli regionalnego centrum handlu tym towarem i jego dystrybucji. Giełda gazu należąca do TGE może pełnić w tym przedsięwzięciu rolę platformy koncentrującej handel w skali regionu Europy Środkowej i Wschodniej.
Przyszłość rodzimej giełdy związana jest także z przebiegiem transformacji energetycznej w Polsce. Uznanie gazu ziemnego za paliwo pomostowe w tym procesie spowoduje znaczący wzrost jego konsumpcji. Będzie to główny bodziec do zwiększenia obrotów na giełdzie w najbliższych latach.
Kolejnym elementem, który może przyczynić się do rozwoju giełdowego rynku gazu, będzie wprowadzenie do obiegu gospodarczego czystego wodoru i biometanu. TGE ma wiedzę i kompetencje, by na odpowiednim etapie transformacji energetycznej pomóc w organizacji obrotu ww. „zielonymi gazami” oraz w kreowaniu ich rynkowej ceny.
Towarowa Giełda Energii powstała w 1999 r. i od samego początku skupia się na wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie obrotu produktami energetycznymi i rolnymi. Znajduje się na opublikowanej przez ACER liście platform do raportowania danych transakcyjnych zgodnie z wymogami Rozporządzenia REMIT, może się także poszczycić statusem Nominowanego Operatora Rynku Energii Elektrycznej (NEMO) dla polskiego obszaru cenowego. Działa pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego i jako jedyna licencjonowana giełda towarowa w Polsce posiada zezwolenie na prowadzenie rynku regulowanego. W skład Grupy Kapitałowej TGE, poza Towarową Giełdą Energii, wchodzą także Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych oraz InfoEngine.