Rok 2019, Muzeum Czartoryskich w Puławach ogłosiło rokiem księżnej Izabeli Czartoryskiej.
Z Puław, niewielkiego, nadwiślańskiego miasta, księżna uczyniła jeden z najważniejszych ośrodków kulturalnych i politycznych przełomu XVIII i XIX wieku. Założyła tam pierwsze muzeum na ziemiach polskich, gromadząc w nim dzieła stanowiące początek sławnej Kolekcji Czartoryskich.
W ramach obchodów puławskie Muzeum zaplanowało w ostatnich dniach czerwca br., cykl wydarzeń przypominającą postać „Damy na Puławach”. 29 czerwca odbędzie się specjalna konferencja naukowa „Izabela Czartoryska – dux Femina faci”. Dzień później zorganizowana zostanie rekonstrukcja historyczna odtwarzająca wydarzenia z 1809 r. Wówczas, w obecności księcia Józefa Poniatowskiego, otwarto kolejny obiekt muzealnym czyli Domek Gotycki. Przypadająca w tym roku, 210. rocznica otwarcia Domku, będzie okazją do przypomnienia postaci księżnej Izabeli.
Izabela z Flemingów Czartoryska była nie tylko znaną mecenaską sztuki, ale także patriotką, zaangażowaną wraz z mężem Adamem Kazimierzem w sprawy polskie, czego ceną były kolejne represje, jakie spadały na rodzinę ze strony władz carskich. Księżna osiadła w Puławach i uczyniła z nich ważny ośrodek polityczny. W swoim pałacu zwanym „Ateny Polski” gościła wraz z mężem czołowych filozofów, artystów i ludzi kultury. Księżna zakładała również szkoły publiczne, stworzyła amatorski teatr i wspierała młode talenty.
Podróżując po świecie kupowała kolejne obrazy i dzieła sztuki. Zaczęła tworzyć niezwykłą kolekcję, którą udostępniła społeczeństwu w pierwszym muzeum na ziemiach polskich. Najpierw były prezentowane w „Świątyni Sybila”, a później w „Domku Gotyckim”, które znajdowały się na terenie puławskiego parku, będącego oczkiem w głowie księżnej. Z biegiem lat kolekcja była stopniowo rozszerzana dzięki wsparciu i zaangażowaniu rodziny.
Dziś zbiory Czartoryskich są własnością skarbu państwa. Stało się tak, dzięki porozumieniu między Fundacją XX. Czartoryskich, która przez wiele lat sprawowała opiekę nad kolekcją, a Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Składa się na nią 86 tys. obiektów muzealnych i dzieł sztuki. Wśród nich znajdują się tak sławne obrazy, jak „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci czy „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta oraz szkice i rysunki Renoir’a.