E-commerce bardzo mocno wpływa na logistykę i magazyny. Z Damianem Kołatą, partnerem, Head of Industrial & Logistics Agency Poland, Head of E-Commerce CEE, Cushman & Wakefield rozmawiała Agnieszka Bulus-Trando w BiznesINFO.TV
Jak Pana zdaniem e-commerce wpływa na logistykę i magazyny?
Możemy być pewni jednego. E- -commerce bardzo mocno wpływa na logistykę i magazyny. A to dlatego, że wszystko, co się dzieje w ostatnich latach czy nawet miesiącach, ma spory wpływ na swoiste ucywilizowanie ekosystemu magazynowego. Polska jest już od pewnego czasu takim międzynarodowym hubem logistycznym. Wykonujemy operacje dla fi rm, które nie są obecne w Polsce, a działają np. w krajach zachodniej Europy czy też Skandynawii. Na dodatek to, co dzieje się z łańcuchami dostaw spowodowało, że magazyny nabrały szczególnego znaczenia. Nie możemy także zapomnieć o konsekwencjach dla całego rynku, jakie niosła ze sobą pandemia Covid-19.
Wszystko to spowodowało, że magazyny nie są już starymi, przemysłowymi powierzchniami logistycznymi. Dziś są to miejsca wykonywania różnorodnych procesów, czasami całkowicie zautomatyzowanych. Warto w tym miejscu wspomnieć, że e-commerce teoretycznie wymaga aż trzykrotnie większej powierzchni operacyjnej. Nie jest to też pole do popisu dla staroświeckich wózków widłowych i dużych palet. Wprost przeciwnie: mamy tutaj do czynienia z nowoczesnymi procesami automatyzacji, sorterami, przenośnikami czy też robotami kompletującymi.
Podkreśla się rosnące znaczenie automatyzacji. Nie zawsze jednak okazuje się to najlepszym rozwiązaniem. Które pomysły uznałby Pan za najciekawsze, a nad którymi warto się jeszcze zastanowić?
Na pewno automatyzacja nie jest czarodziejską różdżką, która za jednym dotknięciem rozwiąże wszystkie problemy związane z operacjami magazynowymi czy też kłopoty wynikające z faktu, że magazynów w naszym kraju jest po prostu za mało. No i nie mamy miejsca, by rozwijać się tak szybko, jak chciałyby tego niektóre firmy. Magazyny e-commerce nie będą jednak w stanie efektywnie pracować bez automatyzacji. Nie musi to być tak zaawansowany technologicznie magazyn, jakie widzimy na filmach promocyjnych największych przedsiębiorstw, gdzie roboty niemalże z całymi regałami dojeżdżają do osoby kompletującej. Ta z kolei przekazuje towar do automatycznego sortowania, robot zaś paczkę zamyka. Warto jednak powiedzieć, że według badań różnych firm prowadzących operacje na magazynach, pracownik spędza około 50 proc. czasu na przejściu od alejki do alejki w celu znalezienia towaru i skompletowania go zgodnie z zamówieniem. Koszty kompletacji to zaś ok. 50 proc. kosztów całej operacji. Dlatego niemalże na pewno automatyzacja będzie przeprowadzana właśnie tam. Czy to poprzez roboty kompletujące, czy też automatyczne sortery, które po prostu przekażą szybciej paczkę do odpowiednich punktów pakowania.
Warto też wspomnieć, że cały czas mamy procesy e-commerce, które muszą być manualne. Chociażby operacja zwrotów. Są one zresztą dużą bolączką dla całego biznesu. W branży fashion średni poziom zwrotów wynosi około 50 proc. W okresach poświątecznych wyprzedaży jest to nawet 70-75 proc. Ciężko zaś sobie wyobrazić, że to robot będzie rozpakowywał paczkę, sprawdzał i weryfikował stan odzieży. Dlatego właśnie automatyzacja jest procesem nieuniknionym, ale raczej nie zastąpi ludzkiej pracy. Może natomiast częściowo zastąpić powierzchnię magazynową. Dlatego że takie rozwiązania jak autostore pomagają zredukować powierzchnię o 20 proc. Warto też wspomnieć, że automatyzacja to także rozwiązania ekologiczne. Średnio jeden robot autostore’a używa tyle energii ile 1/10 domowego odkurzacza.
Jak zamknął się miniony rok, jeżeli chodzi o podaż i popyt, transakcje i najem magazynów?
Był to absolutnie rekordowy rok. W tej chwili w Polsce mamy już 24 miliony m2 naprawdę nowoczesnej powierzchni magazynowej. Nowoczesnej, bo ponad 50 proc. tej powierzchni pojawiło się na rynku w ciągu minionych pięciu lat. Są więc to nowoczesne magazyny, klasy A. Co nas odróżnia od krajów, które kulturę centrum dystrybucyjnych mają już od dawna. Tam właśnie mamy magazyny klasy B i C, które nierzadko mają po 40 lat. Ciągle używanych, jednak już nie tak ekologicznych, nie tak szczelnych i oświetlonych, jak nasza infrastruktura. W ciągu minionego roku dostarczono także ponad 3 miliony m2 powierzchni nowych magazynów. To wynik o ponad 50 proc. lepszy niż w 2020 r. Podpisano także wiele nowych umów, które obejmują łącznie 7,5 mln m2 . Z czego znakomita większość, bo prawie 70 proc., to nowe umowy, a nie jedynie przedłużenie dotychczasowych. Wszystkie te rekordy nie spowodowały jednakże, że wzrósł nam poziom pustostanów. Wprost przeciwnie: on zmalał o 3 punkty procentowe. W tej chwili ten wskaźnik jest mniejszy niż 4 proc. Naprawdę bardzo ciężko jest znaleźć magazyn większy niż 5 czy 10 tys. m2 w dużych aglomeracjach. Ich po prostu nie ma. Faktycznie w tej chwili pojawia się wiele zapytań. Niemniej jednak w związku z tym, co dzieje się w życiu gospodarczym, przede wszystkim z zerwanymi łańcuchami dostaw, rosnącymi kosztami pracy spowodowało, że znacznie wydłużył się proces powstawania nowych magazynów. Kilka lat temu mówiliśmy, że najwięksi deweloperzy są w stanie wystawić magazyn w ciągu sześciu miesięcy, to w tej chwili mówimy o okresie od 10 do 12 miesięcy.
Nie możemy zapomnieć o ESG, a w szczególności o dbałości o środowisko.
Według danych Światowego Forum Ekonomicznego magazyny odpowiadają za 40 proc. globalnego zużycia energii i bodajże za 1/3 emisji gazów cieplarnianych. Jest tu więc pole do popisu, tym bardziej, iż w Unii Europejskiej mówimy o tym, że w 2050 r. osiągamy neutralność klimatyczną. To oznacza, że musimy podejmować dosyć dużo działań zarówno w zakresie zarządzania łańcuchem dostaw, jak i typowej logistyki magazynowej.
Jakie rozwiązania ekologiczne są stosowane w magazynach? Jakie przynoszą korzyści dla środowiska? No i jakie oszczędności są z tym związane?
O ile do tej pory mówiło się o panelach fotowoltaicznych, to w Polsce już pojawiają się magazyny, które na swoich dachach mają takie urządzenia. Myślę, że dużym wyzwaniem jest tutaj legislacja i infrastruktura, mająca pomóc ewentualnej sprzedaży tej energii na zewnątrz. Jest także instalowanych coraz więcej systemów ekologicznych, które mają wyraźny wpływ na oszczędność. Kiedyś nie mówiło się w ogóle o oświetleniu LED. Teraz jest to niemalże standard i to na dodatek wzmocniony o cały system sterowania światłem w zależności od potrzeb. To powoduje, że koszty związane z oświetleniem maleją w niektórych przypadkach nawet o 85 proc.! Ekologii służą też liczne elementy już poza magazynem, czyli na przykład łąki kwietne, nasadzenia, różnego rodzaju tereny zielone. Powodują one, że w średniej wielkości magazynie dochodzi do redukcji dwutlenku węgla nawet o 381 ton rocznie!
Kiedyś mówiliśmy o ekologii jako o zrównoważonym rozwoju. Teraz ten temat jest częścią większego pojęcia, czyli ESG. Mówimy więc o ekologii jako o jednym z trzech głównych wskaźników, według których będą wyceniane przedsiębiorstwa. Nie ulega więc wątpliwości, że jeżeli magazyny nie były miejscem uzyskiwania oszczędności, czy też po prostu instalowania różnorodnych udogodnień w zakresie ekologii, to tym miejscem po prostu się stają.