Polacy są jednym z najbardziej innowacyjnych społeczeństw w Europie pod względem wykorzystania nowoczesnych metod płatności, zwłaszcza wśród osób młodych.
Z badania „Zwyczaje płatnicze, a rozwój sieci akceptacji kart w Polsce” Fundacji Polska Bezgotówkowa wynika, że aż 90 proc. osób między 18 a 24 r. ż. posiada konto bankowe / ROR, z kolei 89 proc. deklaruje, że płaci bezgotówkowo1.
Otwarci na nowości płatnicze
Tak duża otwartość na nowości płatnicze napędza dynamiczny wzrost innowacji w tym zakresie i jednocześnie pogłębia wykluczenie cyfrowe w innych grupach oraz uwydatnia problem nierówności w dostępie do edukacji i infrastruktury cyfrowej. Misją Fundacji Polska Bezgotówkowa jest odpowiedź na powyższe wyzwania.
– Od momentu powstania Fundacji naszym zadaniem jest eliminowanie „białych plam” na bezgotówkowej mapie Polski. Wspieramy przedsiębiorców w podjęciu decyzji związanej z instalacją terminala płatniczego i równocześnie edukujemy konsumentów i przedsiębiorców w zakresie korzystania z innowacji finansowych i cyfrowych. Jesteśmy przekonani, że to m.in. rozwój kompetencji cyfrowych pozwala na wyrównywanie szans społecznych oraz budowanie konkurencyjności polskich firm na arenie krajowej i europejskiej – komentuje Joanna Erdman, prezes zarządu Fundacji Polska Bezgotówkowa.
Poprawiamy wyniki
Polska zajmuje 24. miejsce w UE w rankingu indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI). Wg tego badania tylko 43 proc. osób posiada co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe, przy unijnej średniej na poziomie 54 proc. Analizując wyniki tego samego rankingu przez pryzmat ostatnich pięciu lat (od 2017 r.), możemy zauważyć jednak, że nasz kraj należy do czołówki państw najintensywniej poprawiających swoje wyniki2. Co stoi za tym sukcesem?
– Odsetek osób nieubankowionych systematycznie maleje, a poziom ubankowienia w najbardziej zaawansowanych grupach – mówimy tu o osobach młodych – sięga aż 90 proc. Dla porównania wśród osób między 65-75 r.ż. takiej odpowiedzi udzieliło 70 proc. respondentów. Jednocześnie zmniejsza się liczba osób, które „wolą płacić gotówką” – 33 proc. w 2018 r. do 26 proc. w 2021 r. Program Fundacji Polska Bezgotówkowa spowodował radykalne rozszerzenie sieci zasięgu akceptacji kart płatniczych od 2018 r. oraz zmniejszył bariery w zakresie swobodnego wyboru form płatności. Jeszcze w 2016 r. wolumen płatności gotówką w Polsce przekraczał 63 proc. Wraz z powstaniem Fundacji Polska Bezgotówkowa ich udział systematycznie malał – do 57 proc. w 2018 r. i 54 proc. w 2019 r. W 2020 r. po raz pierwszy w historii liczba transakcji bezgotówkowych w POS była większa (54 proc.) od liczby płatności gotówką. W 2021 r. ta przewaga zwiększyła się do 57 proc. – mówi Joanna Erdman.
Potrzeba działania
W ciągu 5 lat działalności Fundacji Polska Bezgotówkowa, do jej Programu przystąpiło 400 tys. przedsiębiorców, którzy za pośrednictwem oferowanych terminali zrealizowali już ponad miliard transakcji na łączną kwotę ponad 66 mld zł – wynika z danych Fundacji. To pokazuje ogromną potrzebę działań, jak i skalę ich efektów. Najwięcej terminali zarejestrowano wśród małych i średnich firm oraz w małych i średnich miastach, a najwięcej transakcji odnotowano w województwach: mazowieckim, śląskim i wielkopolskim oraz w branżach: spożywczej, gastronomicznej i w sklepach specjalistycznych/wielobranżowych. To właśnie w tych obszarach potrzeba zmian na rynku była najbardziej widoczna.
– Konsumenci dostrzegają zasadniczą, pozytywną zmianę jaka zaszła w ich otoczeniu w większości branż, co przekłada się na większą skłonność do wybierania bezgotówkowych metod płatności. Nadal jednak istnieje przestrzeń do dalszej pracy. Konsumentom szczególnie doskwiera brak możliwości płacenia kartą w takich miejscach jak targowiska i bazary (48 proc.), toalety publiczne (43 proc.), imprezy plenerowe (41 proc.), przychodnie (29 proc.), czy kościoły (28 proc.)3. Choć otwartość Polaków do szerokiego stosowania płatności bezgotówkowych wyraźnie rośnie, to widoczna jest również potrzeba prowadzenia wielowymiarowych działań edukacyjnych, które będą adresowane zwłaszcza do tych najbardziej narażonych ryzykiem wykluczenia cyfrowego – podsumowuje prezes Erdman.
1. Badanie „Zwyczaje płatnicze a rozwój sieci akceptacji kart w Polsce” pod kierownictwem dr hab. Michała Polasika dla Fundacji Polska Bezgotówkowa, 2022 r.
2. Ranking DESI 2022, Polska na tle UE
3. Badanie Maison & Partners przeprowadzone w sierpniu 2022 r. dla Fundacji Polska Bezgotówkowa