Doradcy podatkowi i firmy konsultingowe będą zobligowane do informowania fiskusa o agresywnej optymalizacji podatkowej swoich klientów.
Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych Unii Europejskiej porozumiała się w sprawie walki z unikaniem opodatkowania oraz przenoszeniem dochodów do krajów, gdzie obowiązują niższe stawki podatkowe. Na doradców i firmy konsultingowe (w tym wielką czwórkę – Deloitte, EY, KPMG i PwC) spadnie obowiązek informowania organów podatkowych o planowanej przez ich klientów „agresywnej” optymalizacji podatkowej. Tych, którzy się do tego nie zastosują, czekać mają dotkliwe kary finansowe.
Co nowego?
Nawet 50–70 mld euro tracą co roku państwa Unii Europejskiej w wyniku oszustw podatkowych – wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie unijnych władz. Według szacunków tylko w wyniku procederu ujawnionego przy aferze z Panama Papers Unia straciła ok. 173 mld euro. – Tak duża skala potencjalnych strat nie powinna nikogo dziwić. Dla przykładu działalność na terenie Wielkiej Brytanii w latach 2005–2014 przyniosła Google ok. 7,2 mld funtów zysku, natomiast łączna wysokość odprowadzonego do państwowej kasy podatku wyniosła raptem około 200 mln funtów – i to uwzględniając 130 milionów dopłacone po przeprowadzonym przez rząd audycie. Prosta kalkulacja wskazuje, że efektywna stopa podatkowa (Effective Tax Rate – ETR) wyniosła w tym wypadku 2,8 proc. – wyjaśniał prawnik Marek Krześnicki, z branżowego portalu Bezprawnik. pl.
To właśnie kolejne afery z udziałem firm oraz pośredników pomagającym przedsiębiorcom, celebrytom czy politykom unikać płacenia podatków w Unii Europejskiej (np. ukrywając dochody i majątki w rajach podatkowych) stały się podstawą do stworzenia nowej dyrektywy. Państwa członkowskie do końca prowadziły ostrą debatę o tym, jak bardzo restrykcyjne ma być nowe prawo, ale ostatecznie wygrał wariant umiarkowany, co nie spotkało się z aprobatą niektórych przedstawicieli.
– Ta dyrektywa jest bardzo ważna. To adekwatna odpowiedź na […] Paradise Papers. Niestety widzimy, że propozycja Komisji Europejskiej została trochę rozwodniona – twierdził minister finansów Austrii Hartwig Loeger. Jednak przyjęte założenia i tak spotkały się z dużym poruszeniem wśród firm konsultingowych oraz doradców podatkowych. Po wejściu jej w życie pośrednicy podatkowi będą bowiem zmuszeni do informowania władz o wypracowanych dla klientów schematach podatkowych, które mogą uszczuplić budżet państwa. Doradca lub firma konsultingowa będzie zgłaszać wypracowane dla klienta rozwiązanie do urzędu skarbowego. Tych, którzy faktu tego nie zgłoszą, czekać mają dotkliwe kary finansowe.
– Według projektu dyrektywy do informowania organów skarbowych byliby zobowiązani nie tylko doradcy podatkowi. Chodziłoby o każdą osobę lub firmę zaangażowaną w tworzenie, lub promowanie schematu optymalizacyjnego. Dotyczyłoby to np. prawników, księgowych, doradców finansowych i banków – wyjaśniał red. Paweł Rochowicz z „Rzeczpospolitej”. Teraz tekst dyrektywy zostanie przetłumaczony na języki państw członkowskich, a następnie Rada Unii Europejskiej przyjmie ją już bez dyskusji – informował Business Insider. Państwa członkowskie będą musiały wdrożyć nowe przepisy do końca bieżącego roku.
Mechanizm ma zacząć obowiązywać od 1 lipca 2020 roku, a kraje członkowskie będą zobligowane do wymieniania się informacjami co trzy miesiące. Tym samym pierwsze dane powinny spłynąć do unijnej bazy wiedzy o schematach optymalizacyjnych jeszcze w październiku 2020 roku. Rozwiązanie automatycznego raportowania uzgodnień transgranicznych poparł reprezentujący na radzie Polskę wiceminister finansów Piotr Nowak.
Studzenie emocji
– Obywatele oczekują od nas stałego postępu w walce z unikaniem opodatkowania i agresywnego planowania podatkowego. […] Wraz z przyjęciem tej dyrektywy tarcza przeciwko unikaniu opodatkowania będzie znacznie wzmocniona – twierdził unijny komisarz ds. gospodarczych i finansowych Pierre Moscovici. Komisja Europejska przekonywała, że nowe przepisy mają przynieść same pozytywne efekty.
– Komisja Europejska podkreślała jeszcze przed uzgodnieniem regulacji, że obowiązek zgłoszenia pomocy podatkowej oznacza tylko, iż wymaga on przeprowadzenia kontroli przez organy podatkowe, a nie że z pewnością jest on szkodliwy. Państwa członkowskie – zgodnie z propozycją – będą jednak zobowiązane do wprowadzenia skutecznych i odstraszających kar wobec tych przedsiębiorstw, które nie przestrzegają przepisów w zakresie przejrzystości – informował TVN 24. Do sytuacji postanowili odnieść się również sami doradcy. W Polsce Krajowa Rada Doradców Podatkowych wydała w tej sprawie specjalne oświadczenie, w którym podkreśliła, że nowe przepisy nie zlikwidują tajemnicy zawodowej.
– Tajemnica jest fundamentem naszego zawodu. Obrona tej tajemnicy jest jednym z naszych najważniejszych celów i takie stanowisko prezentujemy w kontaktach z Ministerstwem Finansów – zapewnił prof. Adam Mariański, przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych w rozmowie z „Rzeczpospolitą”.
– Zawód doradcy podatkowego jest niewątpliwie zawodem zaufania publicznego, uregulowanym ustawowo, a doradcę podatkowego obowiązuje tajemnica zawodowa, która zawsze powinna być postrzegana jako fundament tego zawodu – zaznaczało kierownictwo KRDP. KRDP w oświadczeniu zauważyła też, że przepisy mają objąć tylko transakcje transgraniczne, a nie te dokonywane wewnątrz państw. Co ważniejsze – samorząd wyjaśnił, że zwolnienie od obowiązku informowania będzie stosowane, jeżeli naruszałoby „zawodowe przywileje przewidziane w prawie krajowym państwa członkowskiego”. Aczkolwiek w takim przypadku władze krajów członkowskich będą zobowiązywać doradców, by ci informowali klientów planujących „optymalizację”, by zgłosili ten fakt fiskusowi. – Mieliby na to 30 dni od momentu, w którym dany schemat byłby gotów do wprowadzenia – wyjaśnia red. Rochowicz.
Czas kreatywnych
– Jakkolwiek rozumiem intencje stojące za takimi pomysłami i z wielką przyjemnością zobaczyłbym światłych urzędników skarbowych dobierających się do skóry kapitalistom-oszustom, o tyle powyższe pomysły są niepokojące. Skoro optymalizacja podatkowa sama w sobie nie jest nielegalna, to czy obowiązek denuncjacji pewnych rozwiązań księgowych nie jest zbyt daleko idący? Można mieć obawy, że przecież zaraz adwokaci będą mieli obowiązek denuncjacji swoich klientów łamiących prawo. Księża zaś – wiernych spowiadających się z grzechów będących przy okazji przestępstwami – ocenił nowe przepisy mec. Krześnicki. Z kolei część prawników nie ma wątpliwości, że w ciągu najbliższych dwóch lat doradcy podatkowi znajdą sposoby, aby obejść obowiązkowe powiadomienia fiskusa.
Warto zaznaczyć, że w Polsce od kilku lat obowiązuje opodatkowanie dochodów zagranicznych spółek zależnych. Zasadę tę wprowadzono do polskiego prawa, by zniechęcić firmy do tworzenia podmiotów zależnych poza granicami, w celu uniknięcia płacenia podatków w kraju. Było to jednym z powodów, dla którego m.in. znana firma odzieżowa LPP (właściciel marek Reserved i Cropp) zlikwidowała swoją spółkę córkę Jaradi Limited w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (sprawę poprzedził też bojkot konsumentów, niegodzących się na taką „optymalizację” podatkową firmy).