„Polski Ład” to kompleksowy program społeczno-gospodarczy polegający na zmianach w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie:
– podwyższeniu do 30 000 zł „kwoty wolnej” od podatku dla ogółu podatników obliczających podatek według skali podatkowej,
– podwyższeniu do 120 000 zł progu dochodów, po przekroczeniu którego ma zastosowanie 32 proc. stawka podatku,
– ujednoliceniu stawki składki zdrowotnej do wysokości 9 proc. dla wszystkich podatników, w tym likwidacji możliwości odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przeciwdziałanie „szarej strefie
Wśród zmian o których wcześniej nie pisano znalazły się nowe instrumenty mające w zamierzeniu przeciwdziałać istnieniu tzw. „szarej strefie” w zatrudnieniu tj. zatrudniania „na czarno” oraz nieujawniania części wynagrodzenia.
Punktem wyjścia dla proponowanych rozwiązań jest opinia projektodawców wedle której pracodawca, który zatrudnia „na czarno” stanowi nieuczciwą konkurencję w stosunku do firm legalnie zatrudniających pracowników oraz ujawniających rzeczywiste wynagrodzenia.
Zdaniem projektodawców istnieniu „szarej strefy” sprzyja to, że zatrudnienie „na czarno” albo ujawnienie wypłat części wynagrodzenia „pod stołem” nie zwalnia osoby fizycznej zatrudnianej w ten sposób od obowiązku rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Pracownik też ponosi w dużej części finansowy ciężar regulowania należności publiczno-prawnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Za płacenie „pod stołem” odpowie pracodawca
W założeniach do Polskiego Ładu proponuje się przeniesienie ryzyka finansowego i prawnego istnienia „szarej strefy” w całości na przedsiębiorców stosujących wyżej opisane praktyki.
Proponuje się przypisanie pracodawcy, za każdy miesiąc nielegalnego zatrudnienia przychodu w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na podstawie przepisów ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę na dzień stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia (art. 14 ust. 2 pkt 20 ustawy PIT).
Przy czym, przychód ten przypisany będzie niezależnie od tego, czy nieuczciwy pracodawca faktycznie wypłacał nielegalnie zatrudnionemu pracownikowi wynagrodzenie i w jakiej wysokości (art. 14 ust. 2j ustawy PIT).
Przychodem z działalności gospodarczej będą również przychody z tytułu nielegalnego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit.a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz przychody ze stosunku pracy w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym (art. 14 ust. 2 pkt 21 ustawy PIT). Będzie to przychód odpowiadający przychodowi pracownika zwolnionemu z opodatkowania na podstawie projektowanego art. 21 ust. 1 pkt 151 ustawy PIT. Przepis ten zwalnia od podatku dochodowego przychody z tytułu nielegalnego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz przychody ze stosunku pracy w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym.
Dalej, proponuje się całkowite wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wypłaconego wynagrodzenia z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz wynagrodzenia wypłaconego „pod stołem”. Kosztem podatkowym dla pracodawcy nie będą również składki na ubezpieczenia emerytalne od wynagrodzenia z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz od części nieujawnionego wynagrodzenia, pomimo, że będą finansowane z jego własnych środków jako płatnika składek (art. 23 ust. 1 pkt 55d ustawy PIT).
Analogiczne zmiany proponuje się w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych i w ustawie o Narodowym Funduszu Zdrowia. W przypadku stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia lub zaniżenia podstawy wymiaru składek pracowników, składki należne od wynagrodzenia nielegalnie zatrudnionego pracownika oraz wynagrodzenia wypłacanego „pod stołem” będą w całości finansowane przez pracodawcę (dodany ust. 1e w art. 16 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; zmiana art. 83 ust. 3 pkt 1 oraz dodanie pkt 17 w art. 86 w ust. 1 w ustawie o NFZ).
W ten sposób nielegalnie zatrudniony pracownik zachowa w pełni prawo do ubezpieczeń społecznych oraz do prawa do ubezpieczenia zdrowotnego, chociaż nie będzie partycypował w finansowaniu swoich ubezpieczeń.
Powyższe rozwiązania przewidziane zostały w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Wejście w życie
Przepisy mają wejść w życie od 1 stycznia 2022 r. Natomiast proponowane rozwiązania w zakresie skutków nielegalnego zatrudnienia oraz nieujawniania wynagrodzenia ze stosunku pracy znajdą zastosowanie do przypadków zaistniałych od dnia wejścia życie ustawy.
adw. Jarosław Ziobrowski, Ziobrowski Tax&Law
apl. adw. Tomasz Desperak, Ziobrowski Tax&Law