Biała Księga KIG
Podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy zaprezentowano Białą Księgę branży alkoholowej. Publikacja wskazuje obszary, w których dyskryminowani są producenci wyrobów spirytusowych to przede wszystkim prawo podatkowe oraz dopuszczalne działania reklamowo-promocyjne i sponsoringowe. Dokument przygotowała kancelaria Fairfield na zlecenie Krajowej Izby Gospodarczej.
Autorzy Białej Księgi branży alkoholowej zwracają uwagę na dyskryminację wyrobów spirytusowych w polskim prawie i stawiają tezę, że ustawa o wychowaniu w trzeźwości z 1982 r., która traktuje preferencyjnie piwo względem innych napojów alkoholowych, może naruszać art. 32 Konstytucji RP.
„Raport dowodzi, że istnieją poważne argumenty wskazujące, że systemowe różnicowanie sytuacji prawnej poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych (wyrażone m.in. w art. 10 Ustawy alkoholowej) narusza konstytucyjną zasadę równości. (…) Zasada równości została wyrażona w art. 32 Konstytucji, zgodnie z którym wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne oraz nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny” – czytamy w Białej Księdze.
Autorzy zwracają uwagę, że wysokość akcyzy, w przeliczeniu na jednostkę alkoholu zawartego w napoju spirytusowym, może być nawet czterokrotnie wyższa niż w przypadku identycznej jednostki alkoholu zawartego w piwie, ponieważ podstawa opodatkowania jest znacznie korzystniejsza dla branży piwowarskiej. Producenci wyrobów spirytusowych płacą podatek, który jest uzależniony od zawartości czystego alkoholu w ich produktach, natomiast akcyza na piwo jest wyliczana na podstawie zawartości ekstraktu w napoju, a nie ilości alkoholu.
Zmiana stylu spożywania alkoholu w Polsce na rzecz alkoholi słabszych – główny cel preferencyjnego traktowania piwa w ustawie o wychowaniu w trzeźwości z 1982 r. – nie zmniejszyła zjawiska nieodpowiedzialnego spożywania alkoholu. Według najnowszych badań, na które powołują się autorzy raportu, szkodliwość dla zdrowia zależy bezpośrednio od ilości spożytego czystego alkoholu, a nie od tego, w jakim trunku jest spożywany. W 2017 r. najwięcej czystego alkoholu Polacy spożywali właśnie pijąc piwo – 5,42 litrów na mieszkańca. Dla porównania konsumpcja etanolu w wyrobach spirytusowych wynosiła 3,3 litrów na mieszkańca, a w winie i miodach pitnych jedynie 0,73 litra na mieszkańca.
„W świetle zebranych dowodów można poddać w wątpliwość, czy przyjęty w polskich przepisach prawa model preferowania słabszych alkoholi jest prawnie dopuszczalnym środkiem w celu ochrony przed nadmiernym spożyciem alkoholu. Zmiana preferencji konsumentów w Polsce na napoje o niższej procentowej zawartości alkoholu nie wpływa na minimalizowanie zjawiska szkodliwego nadużywania alkoholu. Ryzykowna, nadmierna konsumpcja alkoholu dotyczy również napojów niskoprocentowych” – zwracają uwagę autorzy Białej Księgi.
Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy zaproponował rozwiązanie, które będzie równo traktowało wszystkich producentów napojów alkoholowych w sferze podatkowej. Wprowadzenie jednakowo liczonego podatku akcyzowego dla wszystkich rodzajów alkoholu w zależności od zawartości czystego etanolu w napoju alkoholowym pozwoliłoby urzeczywistnić konstytucyjną zasadę równego traktowania polskich podmiotów gospodarczych, a przy okazji znacznie zwiększy wpływy do budżetu – szacunki mówią o nawet 12 mld w latach 2020–2023. Drugim obszarem dyskryminacji są dopuszczalne działania reklamowo-promocyjne. W Polsce zakazana jest reklama wyrobów alkoholowych innych niż piwo. Według autorów Białej Księgi zasadne byłoby podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do zrównania sytuacji prawnej w obszarze reklamy wszystkich napojów alkoholowych – albo poprzez wprowadzenie zakazu reklamy wszystkich napojów alkoholowych, albo objęcie wszystkich napojów alkoholowych jednolitymi ograniczeniami.
W czasie krynickiego forum Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jan Krzysztof Ardanowski opowiedział się za równym traktowaniem wszystkich napojów alkoholowych – zarówno w zakresie podatku akcyzowego, jak i działań marketingowo-sponsoringowych oraz zadeklarował wsparcie branży w obszarze promocji eksportu polskich wyborów spirytusowych. Z zapisów Białej Księgi wynika, że alkohol – niezależnie od tego czy znajduje się w piwie, winie czy wódce – ma taki sam wpływ na organizm człowieka, a to oznacza, że nie mają uzasadnienia nierówności pomiędzy poszczególnymi kategoriami napojów alkoholowych.