Kim jest najbogatsza Afrykanka i jak stała się bohaterką międzynarodowej afery korupcyjnej?
Isabel Dos Santos z majątkiem szacowanym na 2,2 mld dolarów jest najbogatszą kobietą Afryki. Jako córka angolskiego rewolucjonisty i Rosjanki jest też najbogatszą posiadaczką rosyjskiego paszportu. Dziś jest ścigana przez rząd Angoli, której prezydentem przez lata był jej ojciec. Śledczy oskarżają ją o oszustwa, w wyniku których skarb państwa stracił ponad miliard dolarów. Obecnie miliarderka przebywa w Dubaju i twierdzi, że została sfingowana przez nowego prezydenta. Śledczy kierują jednak swój wzrok ku Malcie, na której rejestrowane były spółki, za pośrednictwem, których Dos Santos prowadziła interesy, kupując akcje banków i m.in. spółek telekomunikacyjnych.
Miliarderka z Baku
Isabel Dos Santos jest córką José Eduardo Dos Santos, który od 1979 r. do 2017 r. był prezydentem Angoli i jego pierwszej żony Tatiany Kukanowej. José Eduardo był członkiem Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli, który walczył o niepodległość tego kraju, będącego wówczas kolonią Portugalii. W związku z represjami musiał uciekać do Konga, a stamtąd trafił do ZSRS, gdzie żył kilka lat. Studiował w Baku na Azerbejdżańskim Państwowym Uniwersytecie Ropy Naftowej i Przemysłu. Tam poznał swoją przyszłą żonę, z którą wziął ślub w 1966 r. Isabel urodziła się w Baku, a po upadku ZSRS otrzymała obywatelstwo rosyjskie. W międzyczasie José Eduardo wrócił do Angoli, gdzie walczył z Portugalczykami. W 1974 w Lizbonie wybuchła Rewolucja Goździków, a władzę przejęli socjaliści. Wybuch rewolucji w Portugalii pomógł walczącym w Afryce i w 1975 r. podpisano pokój, w wyniku którego Angola uzyskała niepodległość.
Pierwszym prezydentem został Agostinho Neto, lider Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli, który zmarł po trzech latach rządów. Za jego rządów José Eduardo piął się na szczyty władzy, obejmując kolejne ministerstwa (m.in. spraw zagranicznych oraz planowania). Neto zmarł po trzech latach rządów. Przez kilka dni krajem kierował sekretarz generalny Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli Lúcio Lara, a w 1979 r. przewodniczącym partii i prezydentem Angoli został José Eduardo. W tym czasie Isabel z matką wyjechały do Londynu, gdzie po latach zaczęła studiować inżynierię i zarządzanie na King’s College London. W wieku 24 lat otworzyła swój pierwszy biznes – restaurację „Miami Beach” w stolicy Angoli Luandzie. Za rządów ojca Isabel Dos Santos zajęła się pomnażaniem majątku. Nabywała akcje w bankach czy korporacji telekomunikacyjnej. Do międzynarodowego podboju wykorzystywała spółki zarejestrowane za granicą – głównie na Malcie. O Isabel Dos Santos stało się głośno stosunkowo niedawno. W 2013 r. Forbes ogłosił ją pierwszą miliarderką z Afryki. Wówczas media zaczęły śledzić interesy jej i jej męża – Sindika Dokolo, kongijskiego kolekcjonera sztuki, syna założyciela Banku Kinszasy Sanu Dokolo i Dunki.
Księżniczka-kolonizatorka
Jak ujawnił „ Forbes”, Isabel Dos Santos posiada akcje w wielu portugalskich firmach – w tym np. telewizji kablowej. Rozgłos nie był na rękę miliarderce pochodzącej z kraju, gdzie ludzie muszą przeżyć za dwa dolary dziennie. O Isabel ponownie zrobiło się głośno w 2014 r., gdy za pomocą swojego koncernu inwestycyjnego – Terra Peregrin chciała przejąć Portugal Telecom (popadł w kryzys, gdy okazało się, iż posiada warte 900 mln euro papiery dłużne niewypłacalnej spółki RioForte Investments – grupa banku Espirito Santo). Za każdą akcję portugalskiego telekomu oferowała o 11 proc. więcej niż wyniosła ich giełdowa wartość. Wówczas okazało się, że portugalski telekom był jej potrzebny ze względu na akcje, jakie posiadał w brazylijskim koncernie Oi, w którym chciała uzyskać pakiet kontrolny.
Po interwencji portugalskiego nadzoru rynku kapitałowego i firma miliarderki odpuściła. Tym bardziej że wkrótce okazało się, że Isabel Dos Santos jest również największym udziałowcem w Zon, portugalskim koncernie medialnym i banku Banco BPI. W Portugalii inwestowała również angolska państwowa firma Sonangol (zajmuje się zasobami ropy i gazu), w której Dos Santos otrzymała udziały. W samej Angoli posiadała udziały np. w banku Banco BIC Angola czy telekomie Unitel. Już w 2012 r. państwowa gazeta „Jornal de Angola” przyznała jej tytuł Przedsiębiorcy Roku. Jej przeciwnicy sugerują, że Isabel Dos Santos wszystko zawdzięcza ojcu prezydentowi, który pomagał córce. Jako argument za taką teorią wskazywane są losy jej pierwszych przedsięwzięć (np. ww. restauracji).
Zamrożone konta
W 2016 roku ojciec Isabel – prezydent José Eduardo Dos Santos zapowiedział, że szykuje się do emerytury. W grudniu 2016 roku Ludowy Ruch Wyzwolenia Angoli wskazał na jego następcę jako przewodniczącego ministra obrony, a zarazem wiceprzewodniczącego Joao Lourenço. W 2017 r. Lourenço wygrał wybory prezydenckie w Angoli. Problemy Isabel i jej brata José „Zenú” Filomeno de Sousa dos Santos (kierował wartym 5 mld dolarów państwowym Fundo Soberano de Angola) zaczęły się w 2019 r. Wówczas to sąd w Angoli nakazał zajęcie aktywów i kont bankowych Isabel Dos Santos. Według śledczych Isabel i jej współpracownicy w nielegalny sposób zdobyli ok. miliard dolarów.
‒ Dos Santos prowadziła swoje interesy za pośrednictwem spółek zarejestrowanych na Malcie. Według sądu wykorzystała zarówno państwową firmę diamentową Sodiam, jak i własne przedsiębiorstwo Exem Mining BV, do nabycia szwajcarskiej spółki De Grisogono za pośrednictwem maltańskiej spółki Victoria Holding. W ramach tej umowy Sodiam zaciągnął 146 mln dolarów pożyczki z banku BIC, mając gwarancję państwa angolskiego, którą nadal spłaca. Właścicielami Victoria Holding są wspomniana firma Sodiam i mąż Dos Santos – Sindika Dokolu, którego orzeczenie sądu również dotyczy. W 2015 roku Dos Santos nabyła 65 proc. udziałów w portugalskim Efacec Power Solutions o wartości ponad 194 mln euro. Do realizacji transakcji wykorzystała inną maltańską firmę – Winterfell Industries. 40 proc. udziałów w Winterfell Industries ma państwowa angolska firma energetyczna ENDE, drugim 60 proc. udziałowcem jest zaś własna firma Isabel dos Santos, Niara Holding. Dyrektorem Winterfell jest Maltańczyk z paszportem amerykańskim Noel Buttigieg Scicluna, były poseł Partii Narodowej, który jest (lub był) także dyrektorem kilku innych firm Santos, w tym Victoria Holding, Victoria Limited, Finisantoro Holding, Kento Holding, Piccadilly Holdings, Soho Global Management Solutions, Wise Intelligence Solutions Holding i Athol Limited – opisywali sieć powiązań mec. Robert Nogacki, dr Marek Ciecierski dla Newserii. Jak się okazało, w gąszczu dziwnych spółek znalazły się i takie, które zysku nie przynosiły i takie, które media oskarżają o bycie spółkami-wydmuszkami.
Oprócz banków i firm telekomunikacyjnych Dos Santos inwestowała w państwowe firmy odpowiedzialne za wydobycie i handel diamentami. Co ciekawe – Isabel Dos Santos przez kilka lat była też szefem państwowej firmy naftowej Sonangol, z którą w ub. roku interesy zaczął robić PKN Orlen. Isabel z prezesurą Sonangol pożegnała się jeszcze w 2017 roku, po objęciu stanowiska przez nowego prezydenta Joao Lourenço, który nieoczekiwanie obrócił się przeciwko rodzinie Dos Santos, pod hasłem walki z korupcją. Sama Isabel odrzuca oskarżenia sądu i śledczych, a od 2019 r. mieszka w Dubaju. Na początku 2020 r. angolski wymiar sprawiedliwości nakazał zamrożenie jej kont.